آن 3.5 میلیارد دلار آزاده شده/ ارز 4200 تومانی؛ آری یا خیر / دولت رئیسی بعد از صد روز

گروه سیاست سایت فردا - روزنامه‌های امروز به موضوعاتی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و ... پرداخته‌اند که مهم‌ترین موارد آن به شرح زیر است:

«اعتماد» تیتر و عکس یک امروز خود را به بررسی موضوع 3.5 میلیارد دلار پول آزاد شده ایران که چند روز قبل علی نادری، مدیرعامل ایرانا از آن خبر داده بود، اختصاص داده است. این روزنامه اصلاح‌طلب با تیتر «این دلارهای محرمانه» می‌نویسد: «خبر آزاد سازی اموال بلوکه شده ایران در یک کشور منتشر شده و با گذشت چند روز از آن، هنوز هیچ کدام از مردان اقتصادی دولت به آن واکنش نشان ندادند و حتی اصل خبر نیز توسط  مدیرعامل یک خبرگزاری منتشر شده است. شاید یکی از نشانه‌هایی که برخی آن را مساوی آزادسازی منابع بلوکه شده می دانند صحبت های صالح آبادی، رییس کل بانک مرکزی در ابتدای ماه جاری است. او در این خصوص گفته بود:« وصولی‌های ارزی دولت در هفت ماهه ابتدایی امسال نسبت به سال گذشته ۳ برابر شده است. ... در سال های گذشته این خبرها را مسئولین و نه افراد دیگری می دادند و هر بار نیز بر این موضوع تاکید داشتند که با ورود این منابع به کشور قیمت دلار کاهش خواهد یافت. نباید از تاثیر تسهیل در ورود دلارهای نفتی به کشور در نرخ دلار به راحتی عبور کرد، اما حتی با فرض آزادسازی این اموال، نرخ دلار که در روزهایی تا مرز 32 هزار تومان نیز رفته بود تا چه میزان کاهش می‌یابد؟ آیا افزایش 856 درصدی قیمت دلار در این سال‌ها با آزادسازی این اموال مسدود شده، جبران می‌شود و دلار به همان نرخ سال‌های 95 و 96 باز می گردد؟ هدف از انتشار چند باره این اخبار که دیگر تاثیری بر بازار ندارند، چیست؟»

«جوان» عکسی بزرگ از رئیسی دارد و به عملکرد صد روزه دولت می‌پردازد. این روزنامه اصولگرا با تیتر «سد مقابله با تنش در صد روز» نوشته است: « از عمر دولت رئیسی سه ماه گذشته و تصویر سیاست خارجی دولت او، نه تنش‌زایی و هزینه‌سازی برای کشور است و نه وادادگی برابر غرب و تلاش برای اثبات کدخدا بودن امریکا. در روز‌های اخیر خبر آزادسازی ۵/۳ میلیارد دلار از اموال مسدود شده ایران منتشر شد و به عنوان یک موفقیت در دولت رئیسی ثبت شد. ... حتی فروش نفت هم طی این چند ماه دولت رئیسی بیشتر شده است. ... برجام برای دولت رئیسی وجود دارد و مذاکرات برجامی هم جدی و در سطح یک امر مهم، پیگیری می‌شود، اما اولویت دولت او تعاملی هم سطح با همه کشور‌های جهان است و همه سیاست خارجی ایران، برخلاف دوره روحانی، برجام و غرب نیست. هر چه هم که منتقدان رئیسی می‌گویند، حول برجام است و قضاوت‌ها و تحلیل‌ها و ارزشگذاری‌ها مبنایی جز برجام ندارد. این میان هم البته بخشی از اصلاح‌طلبان معطل سطح زبان انگلیسی وزیر خارجه هستند! با این حال، برای رئیسی تعامل با همه جهان اولویت است و نه مذاکرات برجامی. طبعاً کسی که همه دیپلماسی ایران را در تعامل با غرب و اروپا و امریکا خلاصه کرده، اکنون که منتقد سیاست خارجی اوست. چه آنکه رئیسی و دولتمردانش، برای برجام خودکشی نمی‌کنند، اگر شد که شد و اگر نشد هم کشور را به آن گره نزده بودند و راه خود را ادامه می‌دهند. امان از آن زبان آتشین! زبان نرم و بعضاً بی شیله و پیله و اخلاق حکمرانی رئیس دولت سیزدهم نیز در فضای سیاست داخلی از عوامل بی‌چون و چرای تنش‌زدایی بوده است. این زبان نرم پشتوانه عملی نیز داشته است و رئیس جمهور در مواجهه با جریان‌های سیاسی و منتقدان نرم و سخت خود و نیز در مدیریت بازماندگان دولت پیشین، اجازه نداد تا کشور عرصه بگومگوی سیاسی کاذب و فضای غیر مفید و غیر سازنده سیاسی باشد. به یاد بیاورید تریبون‌های سلف او را که از هر کدام آتشی به جان جامعه فعالان سیاسی و مجازی و گروه‌های بزرگ و کوچک سیاسی می‌افتاد و هر کس به دنبال آن بود تا به نحوی به او پاسخ دهد که نتیجه آن غفلت از واقعیات و ضروریات کشور بود.»

«شرق» وضعیت دلار را زیر ذره‌بین گذاشته و در گزارشی که تیتر یک شده با عنوان « کاهش قیمت دلار در راه است؟» نوشته است: «درست از اواخر روز چهارشنبه زمزمه‌های رکوردشکنی دلار در دولت سیزدهم شنیده می‌شد و این اتفاق بالاخره در پنجشنبه به وقع پیوست و تا اواسط روز شنبه هم این روند ادامه پیدا کرد؛ هرچند که در زمان تنظیم این گزارش یعنی عصر شنبه‌ شواهد از کنترل دلار و کاهش قیمت به چشم می‌خورد. این سرگردانی بازار ارز در حالی است که دیروز یعنی شروع هفته کاری دلار دومین رکورد در دولت سید ابراهیم رئیسی را ثبت کرد. قیمت دلار آمریکا عصر روز پنجشنبه برای اولین برای در سال 1400 بر روی 28‌هزار‌و 400 تومان قرار گرفت و در شروع هفته هم این روند صعودی خود را ادامه داد تا رکوردی دیگر را به ثبت برساند و به 28‌هزار‌و 610 تومان برسد که البته در اواخر روز کاری شنبه هم شاهد کاهش قیمت بودیم. این افزایش قیمت دلار در حالی است که در روزهای گذشته رسانه‌های نزدیک به دولت از آزادسازی 3.5 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران خبر داده بودند و انتظار می‌رفت دست‌کم در این شرایط دلار رکوردشکنی نداشته باشد. هرچه هست حالا به نظر می‌آید در صورت تحقق این خبر و آزادسازی قطعی بیش از 3.5 میلیارد دلار از منابع مسدودشده ایران و ورود آن به چرخه تجاری در آینده نزدیک، احتمالا شاهد افزایش عرضه خواهیم بود و روند دلاری تغییر پیدا می‌کند.»

«کیهان» مثل «جوان» در تیتر یک امروز خود به بررسی عملکرد سه‌ماهه دولت پرداخته و گزارش مشابهی دارد. این روزنامه اصولگرا با عنوان «توجه ویژه به معیشت مردم در 100 روز نخست دولت سیزدهم» نوشته است: «بررسی کارنامه صد روزه «دولت مردم» نشان می‌دهد نخستین کارویژه دولت، تکمیل برنامه واکسیناسیون علیه بیماری کرونا بوده است. سیدابراهیم رئیسی همانطور که در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری گفته بود، از ابتدا پیگیر این موضوع شد و علاوه‌بر پیگیری خریدهای قبلی واکسن، با برقراری تماس تلفنی با رئیس‌جمهور چین، روند واردات انبوه واکسن را سرعت داد. ... وزارت جهاد کشاورزی توجه به تولید گندم که امروزه مهم‌ترین نقش را در امنیت غذایی کشور دارد، در دستور کار قرار داده و برای تولید محصولاتی مانند روغن که کشور 90 درصد وابسته به واردات است برنامه‌هایی تدوین کرده است، ضمن اینکه تولید مرغ صددرصد ایرانی آرین را توسعه داده تا اثرپذیری این صنعت از تحریم‌های ظالمانه آمریکا به حداقل برسد. یک اتفاق بسیار مهم در سه ماه اخیر این بود که همزمان با آغاز به کار دولت سیزدهم با تلاش‌ در تامین منابع مالی لازم، نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی قبل از شروع سال زراعی 1401-1400 با رعایت هزینه‌های تولید و متناسب با تورم اعلام شد. ... دولت برنامه ویژه‌ای برای تحول در ساخت مسکن در پیش گرفته و در این سه ماه چند اقدام اساسی را جلو برده است. نخست اینکه تسهیلات ساخت مسکن -موضوع طرح جهش تولید و تامین مسکن- به منظور ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال تصویب و توسط بانک مرکزی به نظام بانکی ابلاغ شد. به این ترتیب پیگیری وزارت راه و شهرسازی سبب شد تا بالاخره از ظرفیت قانون بودجه سال 1400 به منظور تامین مالی ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال استفاده شود. یک اقدام اساسی دیگر، مکلف کردن دستگاه‌ها به ارائه زمین‌های خود جهت ساخت مسکن بود.»

«آفتاب یزد» در تیتر یک امروز خود به روزنامه‌های اصولگرا تاخته است. این روزنامه اصلاح‌طلب  با اشاره به اینکه «روزنامه‌های کیهان و جوان ضمن حمله به منتقدان انتصاب‌های اخیر این نقادی‌ها را صرفا جنجال دانستند و تاکید کردند این افراد گناه نکردند که با مسئولان فامیل هستند» در گزارشی با عنوان «دفاع رسانه‌های اصولگرا از انتصاب‌های فامیلی!» نوشته است: «دو روزنامه‌ی «جوان» و «کیهان»، خیلی اتفاقی (!) به مسئله‌ای واکنش نشان می‌دهند که این روزها نُقلِ هر محفل و مجلسی است: «سپردن امور به دست اقوام و خویشاوندان نسبی و سببی»؛ با این تفاوت که کیهان با «متلک گویی» واکنش نشان می‌دهد و جوان با «محافظه کاری» اما هیچ کدام ذره‌ای اشاره به ریشه‌ی برخی مسائل و مصادیقِ این چالش سطحی اما آزار‌دهنده نداشته اند. ... نظر جوان و کیهان را به چند موضوع جلب می‌کنم:

*نخست این که چه کسی سفره را روی فرش تکاند و در تماس تلفنی با دختر خود از «مملکت هزار فامیل» نالید و قول داد جلوی این نقیصه ایستادگی خواهد کرد؟!

*دوم چه کسی بود که قول داد و تعهد که با «خویشاوندسالاری» از هرنوعِ آن مبارزه خواهد کرد و اول از همه حکم مشاوره برای دامادِ خود صادر کرد و وقتی تلخی و تندی برخوردها را دید و شنید لبخند زد و گفت نه نصبش غلط بود نه عزلش؟!

* سوم چه کسی بود که رگ گردن درشت می‌کرد وقتی به او می‌گفتند پوششی؟!

* چهارم در همین فقره‌ی مسعود فیاضی - فارغ از برادر داماد زاکانی بودن - شایستگی دیگری سراغ دارید که ما نیز به کمک شما از این انتخاب دفاع کنیم؟

* پنجم یادتان می‌آید اولین فقره در روی گردانی از دستورات را چه کسی و کدام رئیس جمهوری به نام خود ثبت کرد؟

* ششم اصلا اصل را اگر بگذاریم بر شایسته سالاری و وجود انسان‌های امین، اگر چنین باشد که فقط در اطرافیان مسئولان چنین افرادی یافت شوند که باید فاتحه‌ی این مملکت را خواند.

* و هفتم؛ گناه نکرده‌اند که با مسئولان نسبت دارند قبول؛ گناه کرده‌اند که با مسئولان نسبتی ندارند؟ با این درد جگر سوز چه کنیم؟!»

«ایران» از اهداف و رویکرد تیم مذاکره کننده کشورمان در فصل جدید گفت‌‌وگوها با 1+4 گزارش می‌دهد و این گزارش آن رو قابل توجه است که این روزنامه صدای دولت است. ایران در گزارش خود با تیتر «عملیات شکست تحریم» نوشته است: « «رفع تحریم‌ها»؛ این محور اصلی مذاکراتی است که قرار است از هشتم آذر ماه شروع ‌‎شود. دیپلمات‌های ایرانی به صراحت این را در حرف‌ها و گفته‌های خود تکرار می‌کنند. به‌عنوان نمونه علی باقری در همین خصوص به فیگارو گفته است: «اولویت اساسی ایران این است که موضوع لغو تحریم‌های غیر قانونی باید محور اصلی گفت‌وگوها در دور جدید باشد.» این مسأله بخوبی نشان‌دهنده رویکرد جدید ایران در قبال مذاکرات پیش رواست. اما اهمیت یافتن این محور اصلی برای مذاکرات چیست؟ یکی از علل اصلی شکست‌های پی‌درپی مذاکرات وین در دولت قبل را می‌توان در نداشتن دیدگاه مشترک به هدف مذاکرات دید. مسأله‌ای که البته با سردرگمی تیم مذاکره‌کننده وقت ایران مشکلات را بیشتر کرده بود. به همین سبب بارها در میانه مذاکرات مباحثی همچون لزوم عقب نشینی ایران در مسائل منطقه‌ای و موشکی نیز به چشم می‌خورد. غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی که در مذاکرات وین حضور داشت بعدها فاش کرد که غربی‌ها به‌دنبال گنجاندن مسائل غیرهسته‌ای در مذاکرات ناکام وین بودند. .... سکانداران جدید دستگاه سیاست خارجی کشورمان تلاش دارند با رایزنی‌های گسترده با مقامات کشورهای 1+4 این فهم مشترک را تثبیت کنند. تماس‌های تلفنی امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان و سفرهای علی باقری معاون سیاسی این وزارتخانه و مسئول تیم مذاکرات جدید به فرانسه، آلمان، انگلیس و اسپانیا نیز در همین راستا قابل ارزیابی است. دیپلمات‌های ایرانی تلاش دارند در مرحله اول خروج یکجانبه و غیرقانونی امریکا از توافق 2015 را به‌عنوان اصلی‌ترین عامل سست شدن و سپس نابودی این توافقنامه معرفی کنند. با محکم شدن این گزاره می‌توان امید داشت خواسته‌های ایران که رفع همه تحریم‌هاست بتواند در مسیر مذاکرات به نتیجه برسد و سایر کشورها ملزم به همکاری با ایران جهت برخورد با ناقض اصلی برجام شوند. جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری که بر اساس 16 گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبندی کاملی به توافق داشته است اکنون با بدعهدی امریکا در موضع طلبکار، حقوق را پیگیری می‌کند. این مسأله در سایه افزایش قدرت غنی‌سازی کشورمان و دستیابی به بیش از 25 کیلوگرم اورانیوم 60درصد و 210کیلوگرم اورانیوم 20 درصد و همچنین محدود کردن اختیارات برجامی آژانس در کشورمان وزن بیشتری گرفته است تا جایی‌که بارها کشورهای اروپایی و آژانس خروج ایران از این وضعیت انفعالی را مورد هجمه قرار ‌داده و ناراحتی خود را ابراز داشته‌اند. حرکت به سمت دیپلماسی رو به‌جلو و کنار گذاشتن راهبرد صبر استراتژیک که نتوانست غرب را ملزم به احترام گذاشتن به حقوق ایران کند عملاً توپ را در زمین طرف مقابل انداخته است؛ اکنون آنها هستند که باید برای وضعیت پیش آمده پاسخی عملی و عینی داشته باشند.»

«آرمان ملی» هم مثل بسیاری از روزنامه های امروز در تیتر یک خود به یک موضوع اقتصادی پرداخته است. این روزنامه اصلاح‌طلب موضوع حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی را بررسی کرده و در گزارشی با عنوان «از مجلس اصرار، از دولت تردید» نوشته است: «حذف ارزترجیحی 4200 تومانی که هم‌اکنون به یکی از مهمترین چالش‌های پیش‌روی اقتصاد و البته دولت مبدل شده در حالی با توجه به تبعات احتمالی ناشی از آن با تردید دولت مواجه است و در این راستا با ارائه لایحه‌ای تعیین تکلیف آن را به مجلس واگذار کرده که اساسا بهارستانی‌ها معتقدند با توجه به اینکه اصلاح نرخ ارز واردات در جزء ۳ بند ب تبصره ۱ قانون بودجه امسال مصوب شده دولت برای اجرای آن احتیاجی به موافقت مجلس ندارد البته  در لایحه ابلاغی دولت صراحتا سخنی از حذف ارز 4200 به میان نیامده و  طبق آن دولت خواستار اصلاح سقف این ارز از 8 به 12.6 میلیارد دلار شده و تنها به تخصیص 27 هزار میلیارد تومانی منابع حاصل از حذف احتمالی ارزترجیحی در قالب یارانه نقدی به خانوارها شده است. موضوعی که اشاره دولت در این لایحه به حذف احتمالی ارزترجیحی و در شرایطی که اعلام نظر مجلس که از عدم نیاز به مصوبه مجلس خبر داده از عزم اکثر نمایندگان برای رهایی اقتصاد ایران از رانت‌زاترین نرخ ارز حکایت می‌کند، نشان‌دهنده تردید قوه مجربه برای اصلاح ساختار ارزی بوده و عدم تعیین تکلیف در خصوص نحوه و چگونگی اختصاص منابع حاصل نیز موید تداوم بلاتکلیفی دولت در این جراحی اقتصادی دارد.»

«وطن امروز» که از مخالفان ارز ترجیحی 4200 تومانی است، امروز گزارشی دارد با عنوان «اجماع علیه بی‌عدالتی و فساد» و نظر برخی کارشناسان را در این باره منعکس کرده است. بر اساس این گزارش علی سعدوندی، اقتصاددان می‌گوید: « ارز ۴۲۰۰ تومانی اثر منفی بسیاری بر اقتصاد کشور داشت و در جهت ارائه رانت به افراد نزدیک به دولت و بازرگانان خاص اجرا شد.»

احمد توکلی، نماینده ادوار مجلس می‌گوید: « اگر ارز ۲ نرخی باشد، تبعیض ایجاد می‌کند و شما هر کاری بکنید برای عده‌ای رانت ایجاد می‌کند، بنابراین باید مابه‌التفاوت آن را به افراد کم‌درآمد به صورت نقدی بپردازیم و این یکی از سیاست‌های دولت در این زمینه است.»

محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید: «اعطای ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالا‌های اساسی جز تولید رانت و فساد اقتصادی تاکنون هیچ دستاوردی برای اقتصاد و معیشت مردم به دنبال نداشته است.»

صادق  ‌الحسینی، کارشناس اقتصاد می‌گوید: « ارز ۴۲۰۰ تومانی در عمل هم منجر به تضعیف تولید داخلی می‌شود و هم برخلاف سیاست صرفه‌جویی ارزی در کشور است.»

جعفر قادری، عضو کمیسیون ‌برنامه و بودجه مجلس می‌گوید: « با وجود ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی قیمت کالاها در بازار بر مبنای ارز ترجیحی نبود، بلکه بر مبنای ارز نیمایی و آزاد بود و این مشکلاتی را برای مردم ایجاد کرد.»