در «اجاره» تل‌آویو!

 بر اساس گزارش «محرمانه» سال ۲۰۰۹ سفارت ایالات‌متحده امریکا در باکو پیرامون «تهران- باکو» و تأثیر مناسبات باکو- تل‌آویو بر آن، به نقل از «رابط‌های اسرائیلی» نوشته شده است: «الهام علی‌اف» معتقد است روابط بین باکو- تل‌آویو به یک کوه یخ شبیه است که نه‌دهم آن پنهان و زیر آب است. محتوای گزارش نشان می‌دهد الهام علی‌اف سعی دارد، روابط باکو با اسرائیل پنهان نگه داشته شود و صرفاً وجوه تشریفاتی این رابطه در رسانه‌ها قابل مشاهده است. ذکر مکرر نام ایران در این گزارش نشان می‌دهد مقصود باکو از پنهان کردن رابطه، مخفی‌کاری به دلیل ملاحظات امنیتی است که از جانب ایران احساس می‌کند، زیرا بخش بزرگی از این رابطه علیه منافع و امنیت ملی ایران صورت می‌گیرد. بررسی اخبار و گزارش‌های آشکار منتشرشده در چند ماه اخیر نشان می‌دهد توسعه روابط باکو- تل‌آویو به قدری گسترده بوده است که اکنون می‌توان گفت کمتر جنبه‌ای از شئون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، علمی و حتی کشاورزی این کشور است که تحت تأثیر این روابط نباشد. این روابط به کیفیتی است که گویی علی‌اف این سرزمین را به اسرائیل «اجاره» داده است. از این حسن توصیف، کوه یخ که علی‌اف به درستی از آن استفاده کرده بود، تعبیر بجایی برای توصیف این روابط به شمار می‌رود، اما یکی از وجوه این روابط که در ایران کمتر به آن پرداخته می‌شود، موضوع امنیت سایبری است.

 در تابستان ۱۴۰۱ طی سفر رشاد نبی‌اف، وزیر توسعه دیجیتال و امور حمل و نقل جمهوری آذربایجان به فلسطین اشغالی، توافق‌نامه‌ای میان سازمان امنیت الکترونیکی این وزارتخانه و دانشگاه «تکنیون» (Technion) رژیم‌صهیونیستی امضا شد. به گزارش خبرگزاری آپا، بر اساس این توافق‌نامه «مرکز امنیت سایبری جمهوری باکو» طی سه سال آینده، بیش از هزار نفر را آموزش خواهد داد. آموزش‌ها در این مرکز را استادان و معلمان دانشگاه تکنیون رژیم‌صهیونیستی به عهده خواهند داشت و به زودی جذب افراد به دوره‌های این مرکز شروع و مدرک این دانشگاه به فارغ‌التحصیلان داده خواهد شد.

اوری سیوان، رئیس این دانشگاه اسرائیلی از برقرار شدن این همکاری ابراز خشنودی کرده و گفته این طرح برای امنیت اطلاعاتی باکو خیلی ضروری است! و کارشناسانی که در این مرکز تربیت خواهند شد، نه تنها در جمهوری باکو بلکه در کل منطقه به توسعه کمک خواهند کرد، همچنین به گزارش خبرگزاری آذرتاج، وزیر توسعه دیجیتال و حمل و نقل جمهوری باکو در سفر به اسرائیل، توافق‌نامه‌ای را نیز با مراو میچائلی، وزیر امنیت راه‌ها و حمل و نقل اسرائیل امضا کرد. این توافق‌نامه سفر‌های شهروندان دو طرف را تسهیل خواهد کرد. رشاد نبی‌اف با کنستانتین یوئل رازوزوف، وزیر گردشگری اسرائیل و رئیس اسرائیلی کمیسیون مشترک جمهوری باکو نیز دیدار کرد. رازوزوف به خاطر دایر شدن نمایندگی تجاری و گردشگری جمهوری باکو در اسرائیل تشکر و بر اهمیت «دالان زنگزور» و ظرفیت‌های گردشگری قره‌باغ تأکید کرد! رشاد نبی‌اف با درور بین، مدیر اجرایی سازمان امور دیجیتال اسرائیل نیز دیدار و درباره مفاهیم «پوشش ابری حکومت» و «دولت الکترونیک» گفتگو کرد و طرف اسرائیلی نیز تجارب خود را در این زمینه به اطلاع مقام آذربایجانی رساند.

در مقام تحلیل این دست از مناسبات بین دو حکومت باید پرسید چرا تل‌آویو، باکو را انتخاب کرده است و چه چیزی این دو کشور را به یکدیگر پیوند می‌زند و چه تهدید مشترکی وجود دارد که این دو حکومت، قصد دارند در برابر آن متحد شوند؟ پرسش دیگر این است که برپایی چنین مرکزی در باکو با مشارکت کلیدی اسرائیل چه تهدید‌هایی علیه ملت و کشور ایران دارد و در زمانه‌ای که جنگ‌های سایبری می‌توانند به اندازه جنگ‌های کلاسیک خسارت و ویرانی به بار بیاورند، چه اتفاقاتی ممکن است ناشی از این تحولات در ایران به وجود بیاید؟ این حساسیت به این دلیل است که دو طرف در مذاکرات تحکیم مناسبات مشترک سایبری، نیازی به پنهان کردن اهداف و نیت‌های سیاسی و ژئوپلتیکی خود نمی‌بینند و مسئله همکاری سایبری را به «دالان به اصطلاح زنگزور» مرتبط می‌سازند! از همین رو به سختی می‌توان به چنین روابط پیچیده‌ای که امنیت سایبری، ژئوپلتیک و علوم جدید را در یک مسیر قرار می‌دهد، بدبین نبود، به ویژه که باکو سعی دارد از طریق تبدیل خود به ترمینال و هاب اینترنت منطقه در سال‌های آینده، وابستگی‌هایی را برای کشور‌های منطقه ایجاد کند و احتمالاً مشتری‌هایی به ویژه در ایران بیابد.

در ضمن باکو قصد دارد بر کانال‌های ترانک اینترنت کنترل خود را برقرار سازد. با شروع طرح‌های Azerbaijan Digital Hub و Digital Silk way در نتیجه انجام معاملات غیرقانونی از طریق NEQSOL Holding همه سهام شرکت گرجی به نام Caucasus Online به سهامداران باکویی منتقل شده است و به این ترتیب باکو صاحب کابل تنه فیبر نوری که از کف دریای سیاه وارد گرجستان می‌شود، شده است. این کابل در تأمین اینترنت جهانی نقش مهمی دارد. واضح است که در ارتباط با چنین تحولاتی، همکاری گسترده باکو با دشمنان کشور در زمینه اطلاعات و امنیتی به ویژه در محیط سایبری منشأ نگرانی است، از این رو ایران می‌تواند با کشور‌های منطقه از جمله هند و ارمنستان همکاری و مواضع مشترکی را اتخاذ کند، البته هم اکنون نیز بخش عمده‌ای از اینترنت ایران از مسیر ارمنستان تأمین می‌شود، اما هند در این حوزه کشور کلیدی به شمار می‌رود که به دلیل رقابت جدید با پاکستان در قفقاز جنوبی، انگیزه لازم را برای بازیگری با ایران دارد.

منبع: روزنامه جوان