تأکید ریاض بر همسویی مواضع خود با تهران

مقام‌های سعودی اعلام کردند که پیرامون تحولات جاری منطقه با ایران همسو هستند و اقدامات رژیم صهیونیستی موجب فاجعه انسانی در غزه شده و نقض آشکار قوانین بین‌المللی است. «فیصل بن فرحان»، وزیر خارجه عربستان در نشست امنیتی مونیخ در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فرانس 24 به مناسبات جاری کشورش با جمهوری اسلامی اشاره و تصریح کرد که ریاض و تهران در خصوص اوضاع منطقه گفت‌و‌گو کرده‌اند و ایران به دنبال گسترش دایره درگیری در منطقه نیست. شصتمین کنفرانس امنیتی مونیخ از جمعه گذشته به مدت سه روز در شهر مونیخ آلمان برگزار شد و مقامات ۱۸٠ کشور جهان، در شرایطی در این نشست شرکت‌ کردند که جهان با بحران‌های امنیتی بی‌سابقه‌ای بویژه جنگ اسرائیل و حماس در سرزمین‌های اشغالی روبه‌رو است. این در حالی است که با گذشت بیش از چهار ماه از این جنگ خونین، همچنان ایالات متحده نتوانسته راهی برای پایان دادن به بحران انسانی غزه و توقف ماشین جنگی رژیم صهیونیستی پیدا کند و این رژیم می‌کوشد با اقدامات تخریبگرانه علیه کشورهای منطقه، دامنه تنش را به محیط پیرامونی آن بکشاند و بین ایران و کشورهای عربی و در رأس آنها عربستان سعودی شکاف ایجاد کند. به نظر می‌رسد این تلاش فارغ از رویکردی نیست که دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور امریکا برای اجرای آن مقدمه‌چینی می‌کند و در این چهارچوب عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان و در نتیجه حرکت به سمت تشکیل دولت فلسطینی را جست‌و‌جو می‌نماید. این هدفی است که تهران، بزرگ‌ترین مخالف آن به شمار می‌رود و می‌تواند چالش‌های پیچیده‌ای را در روند اجرایی کردن آن رقم بزند.

بی اعتنایی به ماجراجویی اسرائیل

در این راستا همسویی ایران و عربستان و شکل‌گیری همکاری‌های درون منطقه‌ای مانع بزرگی در مسیر هدف واشنگتن در روند تحولات جاری به شمار می‌رود. بویژه آنکه نگاه ریاض به جنایات کم‌سابقه تل آویو تفاوت چندانی با دیدگاه تهران ندارد. «بن فرحان» به خبرگزاری فرانس 24 در خصوص جنگ غزه گفت که سطح ویرانی و کشتار غیرنظامیان غیر قابل تصور است و اکنون بیش از هر زمانی نیاز به آتش‌بس وجود دارد. او با تأکید بر ضرورت گسترش ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه گفت که اسرائیل علی‌رغم ادعایی که دارد مانع ورود کمک‌های بیشتر به غزه می‌شود و این مسأله موجب تشدید فاجعه انسانی رخ داده در غزه شده و نقض آشکار قوانین بین‌المللی است. هرچند ایران و عربستان درباره چشم‌انداز حل و فصل مناقشه تاریخی در سرزمین‌های اشغالی پیرامون رویکرد دو کشور نگاه متفاوتی دارند اما این به آن معنا نیست که ریاض با نادیده‌انگاری ظرفیت همکاری درون منطقه‌ای با جمهوری اسلامی به نقشه‌های ماجراجویانه رهبران اسرائیلی که به پشتوانه حمایت سیاسی امریکا دنبال می‌شود، روی خوش نشان دهد. خاصه اینکه پس از آغاز جنگ هفتم اکتبر حماس و اسرائیل که موجب قربانی شدن هزاران نفر از مردم غیر نظامی غزه شد، مقام‌های عربستان گفت‌و‌گوهای سه جانبه‌ای که میان این کشور با امریکا و رژیم صهیونیستی برای عادی‌سازی رابطه ریاض و تل‌آویو در چهارچوب توافق آبراهام به جریان افتاده بود، متوقف کردند.

زمینه‌های مشترک همکاری

به رغم تلاش‌هایی که از سوی محور امریکایی – اسرائیلی برای تحت تأثیر قرار دادن رابطه رو به ارتقای ایران و عربستان صورت می‌گیرد، روند همگرایانه این دو کشور در فراز خود در ماه‌های اخیر و پس از آغاز جنگ غزه به پیشنهادات متعدد عربستان برای همکاری اقتصادی با ایران رسیده است. به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، مقامات ایران و عربستان در ماه‌های اخیر از سرمایه‌گذاری مشترک نفت و گاز صحبت کرده‌اند. از منظر عربستان، حفظ و تعمیق توافقی که ماه‌ها پیش برای بازگشایی رابطه با ایران امضا شد، از طریق روابط اقتصادی ممکن می‌شود و می‌تواند به عرصه‌های سیاسی و امنیتی هم تسری پیدا کند. اگرچه بسیاری با این پیش‌بینی که اگر آتش جنگ غزه در کل منطقه شعله ‌ور شود، چنان که زبانه‌های آتش جنگ به یمن و آب‌های دریای سرخ هم رسید، روند تنش‌زدایی ایران و عربستان بی‌تأثیر نمی‌ماند اما رویکردی که ریاض در قبال تنش‌های برآمده از تبادل آتش میان مقاومت یمن و امریکا در پیش گرفته است، نشان می‌دهد رهبران سعودی فضای شکل گرفته برای کاهش تنش بویژه در خصوص مناسبات خود با ایران را دستخوش اهداف جنگ‌طلبانه مقامات اسرائیلی نمی‌کنند. ممانعت ریاض از مشارکت در ائتلافی که امریکا پس از آغاز جنگ غزه قصد داشت در آب‌های سرخ به وجود آورد و سمت و سویی ضد ایرانی هم داشت، نشان می‌داد که تلاش‌ها برای تحت تأثیر قراردادن تنش‌زدایی ایران و عربستان راه به جایی نخواهد برد.

نقشه جدید واشنگتن

با وجود این منابع دیپلماتیک خبر می‌دهند که ایالات متحده برای خروج از وضعیت خودخواسته‌اش در جنگ غزه طرحی را دنبال می‌کند که به زعم خود می‌تواند یک راه‌حل پایدار برای دوره پس از جنگ غزه باشد. به گزارش رسانه امریکایی «فارین پالسی» «بایدن» از ریاض می‌خواهد که گفت‌وگوها درباره به رسمیت شناختن اسرائیل در مقابل خویشتنداری تل‌آویو در غزه و کرانه‌باختری و تعهد به تأمین منافع فلسطین از جمله برپایی دولت فلسطینی و یا حداقل دادن نوعی استقلال به آنها را از سر بگیرد. «فارین پالسی» در ادامه گزارش خود آورده است که تمام این تلاش‌ها هنوز در مراحل ابتدایی است و در سایه مقاومت مداوم کابینه راست‌گرا و تندرو نتانیاهو درخصوص تشکیل دولت فلسطینی، هیچ گونه پیشروی در آینده نزدیک حاصل نخواهد شد و اسرائیلی‌ها به خاطر عملیات حماس در هفتم اکتبر به‌ طور گسترده نتانیاهو را سرزنش می‌کنند. «دنیس راس» مذاکره‌کننده کهنه‌کار امریکا در پرونده‌های منطقه‌ای که چندی پیش به سرزمین‌های اشغالی رفته بود، در این ‌باره می‌گوید: جسد سیاسی اسرائیل درحال حاضر توان انجام این کار را ندارد. همه اینها در حالی است که «بایدن» در کمتر از یک سال تا انتخابات ریاست جمهوری امریکا مقبولیت خود را از دست رفته می‌بیند بویژه اینکه او و دولتش به خاطر حمایت همه جانبه از حمله نظامی اسرائیل به غزه مورد انتقاد شدید حتی در داخل حزب دموکرات امریکا قرار گرفته است. از این رو تنها راه پیش پای امریکا کشاندن عربستان به زمین بازی جدیدی است که در عین برهم زدن روند تنش‌زدایی تهران و ریاض بار دیگر امیدها را برای تبدیل کردن تل‌آویو به یک بازیگر قابل قبول در منطقه زنده کند؛ امیدی که به نظر می‌رسد مواضع روز گذشته وزیر خارجه سعودی در گفت‌و‌گو با رسانه فرانسوی مبنی بر هم نظر بودن ایران و عربستان درباره اقدامات غیرقابل قبول اسرائیل در غزه کمرنگ‌تر شده است.

روزنامه ایران