ترمیم کنید تا استیضاح نشوید

جوان آنلاین: دکتر محمدباقر قالیباف از دولت خواست کابینه را ترمیم کند تا مجلس مجبور به استیضاح نشود. مجلس در کل استیضاح را راهی دشوار که موجب ازکارافتادن وزارتخانه‌های استیضاح‌شده و عقب‌افتادن مسیر کار دولت است، می‌داند و معتقد است ترمیم کابینه راهی آسان‌تر و سریع‌تر است که وزارتخانه‌های ترمیمی را هم معطل نمی‌کند. به‌نظر می‌رسد تفاهم پشت‌صحنه بین رئیس‌مجلس و رئیس‌جمهور درباره ترمیم صورت گرفته باشد و تذکر قالیباف فقط نوعی کمک به پزشکیان برای انجام کاری است که ممکن است به خاطر ویژگی‌های اخلاقی او نیازی به این شارژ داشته باشد تا بر رودربایستی خود با کابینه غلبه کند و کابینه هم این تغییرات را از او بپذیرند. در میان تغییراتی که مجلس از دولت انتظار دارد، وزیران کشاورزی، راه و کار محتمل هستند. اما این فقط مجلس نیست که از پزشکیان انتظار ترمیم کابینه دارد. اصلاح‌طلبان هم در جایگاه احزاب کوچک و متوسط برخی وزیران را نمی‌پسندند. وزیر کشور و وزیرخارجه احتمالاً در این بسته جای بگیرند. مقایسه انتظارات مجلس با انتظارات اصلاح‌طلبان نشان می‌دهد که توقع مجلس، اصلاحات اقتصادی است و توقع اصلاح‌طلبان، تغییرات سیاسی! همیشه هم همین‌گونه بوده است یعنی اصلاح‌طلبان فقط برای ترمیم جایگاه خودشان به دولت‌ها فشار می‌آورند و خیلی وارد مسائل و گرفتاری‌های معیشتی مردم نمی‌شوند. 

کلاف سردرگم مدیریتی، افسارگسیختگی قیمت‌ها، نوسانات بازار ارز و بی‌تحرکی ملموس دولت در مهار گرانی‌ها، طاقت مردم را طاق کرده است. امروز کسی را نمی‌توان سراغ گرفت که از وضعیت معیشتی خود اندک رضایتی داشته باشد، جز اندکی دلال و رانت‌خوار زالو‌صفت که خون مردم را شیشه کرده‌اند و به کسی هم پاسخگو نیستند. 

مجلس شورای اسلامی به‌عنوان یک نهاد نظارتی، از همان روز‌های آغازین شکل‌گیری دولت چهاردهم با ملاحظه همه جهات، تمام‌قد در حمایت از دولت ایستاد و با رأی اعتماد به همه وزرای پیشنهادی، دین خود را در همراهی با این دولت ادا کرد. این دو قوه با اینکه به ظاهر از یک سلیقه سیاسی واحدی پیروی نمی‌کنند، اما خانه ملت در عمل نشان داده است نه‌تنها بنای تقابل و مچ‌گیری با دولت نوپای دکتر پزشکیان را ندارد، بلکه در مسیر تقویت و توفیق او، چه فشار‌ها که تحمل نکرده است. 

اکنون که یک سال و اندی از دولت چهاردهم می‌گذرد، مجلس کوشیده است با مماشات، از برخی ناکارآمدی‌ها به امید ترمیم کابینه از درون عبور کند، اما گویی در دولت بنایی برای تغییر و تعمیر ریل وجود ندارد. از این رو بود که روز گذشته، طاقت رئیس مجلس هم از نابسامانی بازار طاق شد و به دولت هشدار داد چنان‌که در ترکیب برخی وزارتخانه‌ها تجدید نظری نکند، استیضاح به‌عنوان ابزار نظارتی مجلس فعال خواهد شد. 

ترجیح مجلس، ترمیم کابینه از درون است

قالیباف پیش‌تر و در تاریخ یازدهم آذرماه گذشته، در دومین نشست خبری خود، در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت استیضاح‌ها و ترمیم کابینه گفته بود: «دولت و رئیس‌جمهور به‌طور طبیعی وزرا را ارزیابی می‌کنند و مجلس نیز وظیفه نظارت خود را از طریق تذکر شفاهی و کتبی، سؤال و در نهایت استیضاح انجام می‌دهد. استیضاح آخرین مرحله است و تنها زمانی انجام می‌شود که جمع‌بندی مجلس به این نتیجه برسد. تأکید من این است که در این مسائل نباید رفتار سیاسی داشته باشیم و هدف اصلی باید حل مشکلات مردم باشد.»

او با اشاره به اینکه چهار استیضاح در حال حاضر در مجلس مطرح است، به این نکته اشاره کرد که به نظر من باید همان روشی را ادامه دهیم که در مجلس یازدهم تجربه شد؛ یعنی اگر به این جمع‌بندی برسیم که یک وزیر دچار مشکل است یا گزینه بهتری وجود دارد، بهتر است با هماهنگی و توافق دولت تغییر انجام شود، نه اینکه کار به استیضاح برسد. این روش هم منطقی‌تر است و هم به مصلحت اداره کشور است. 

قالیباف در توجیه این‌گونه مواجهه مجلس با دولت، در ترجیح «ترمیم» به‌جای «استیضاح» گفت: استیضاح روند طولانی‌ای دارد؛ وزیر ظرف ۱۵ روز در صحن بررسی می‌شود و اگر رأی نیاورد، رئیس‌جمهور سه ماه فرصت دارد وزیر جدید معرفی کند. معمولاً معرفی وزیر جدید در هفته‌های پایانی این مهلت انجام می‌شود و وزیر جدید نیز چند ماه زمان نیاز دارد تا در وزارتخانه مستقر شود. بنابراین یک استیضاح می‌تواند تقریباً یک سال از دوره چهار‌ساله یک وزارتخانه را دچار وقفه و سردرگمی کند. تجربه دولت پیشین نشان داد که جابه‌جایی دو یا سه وزیر و چند معاون رئیس‌جمهور بدون استیضاح و با تفاهم انجام شد و مشکلات کمتر شد. اکنون نیز دغدغه مشترک دولت و مجلس، حل مشکلات مردم است. با این حال، اگر مجلس به این نتیجه برسد که هیچ راهی جز استیضاح باقی نمانده است، طبق قانون این مسیر طی خواهد شد. 

پس از این اظهارنظر رئیس مجلس بود که دامنه گمانه‌زنی‌ها درباره توافق دولت و مجلس درباره ترمیم کابینه از سوی دولت گسترده شد و عنوان شد آنچه قالیباف خبری کرد، در واقع رونمایی از یک توافق قبلی با دکتر پزشکیان بود. اما این گمانه‌زنی‌ها هم خیلی زود رنگ باخت و نزدیکان رئیس‌جمهور، از رئیس دفتر وی تا فرزند ایشان، به نقل از دکتر پزشکیان گفتند که بنای تغییر هیچ وزیری وجود ندارد. 

با این حال، این نگاه همچنان وجود دارد که آنچه به نقل از رئیس‌جمهور گفته شده، تنها یک تعارف بوده است و او نیز به این نتیجه رسیده است که در ترمیم کابینه باید دست‌به‌کار شود. حتی در برخی محافل رسانه‌ای این هم گفته شد که به وزرای در معرض تغییر و جابه‌جایی گفته شده است خود پیش‌قدم شوند و استعفا بدهند. با این توصیفات، برخی مشکلات مدیریتی، انفعال و ناکارآمدی چنان حاد شده است که جایی برای هرگونه مماشات باقی نگذاشته و دولت باید هرچه سریع‌تر برای سامان دادن به وضعیت نابسامان جاری که بیشتر در حوزه وزارتخانه‌های اقتصادی دیده می‌شود، دست‌به‌کار شود. 

کابینه ترمیم نشود، استیضاح را به جریان می‌اندازیم

از این رو بود که روز گذشته رئیس مجلس شورای اسلامی، در نطق پیش از دستور خود بار دیگر به این مسئله ورود کرد و با بیان اینکه گرانی افسارگسیخته کالا‌های معیشتی مردم را نگران کرده است، گفت: آنچه امروز مهم‌تر است به آن بپردازیم، دغدغه‌ها و نگرانی‌های مردم در گرانی افسارگسیخته کالا‌های معیشتی، مخصوصاً افزایش قیمت ارز و طلاست که یا بخشی از دلایل یا بهانه گرانی‌ها محسوب می‌شود؛ لذا وظیفه خود می‌دانم به عرض ملت شریف ایران برسانم که مجلس با جدیت این مسئله را پیگیری کرده است و پیگیری خواهد کرد. 

او گفت: در هفته‌ای که نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه پیگیر مسائل منطقه‌ای بودند، اینجانب به‌عنوان رئیس مجلس و رؤسای کمیسیون‌های اقتصادی و برنامه و بودجه و برخی دیگر از نمایندگان، در جلسات متعدد با وزرا و اعضای هیئت دولت، گرانی‌ها و افزایش قیمت ارز را مورد بررسی قرار دادیم و در هفته جاری، جلسه نظارتی سه‌شنبه نیز با حضور وزرای امور اقتصادی، جهاد کشاورزی، صنعت و رؤسای سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی، به جلوگیری از کاهش قدرت خرید مردم، اجرای قانون کالابرگ و مدیریت بازار ارز اختصاص یافته است. 

بدیهی است در صورتی که این اقدامات به نتیجه نرسد، برای رسیدن به کمترین زمان و تنش، اولویت با ترمیم کابینه توسط دولت است و اگر اصلاحات ضروری توسط دولت محترم صورت نگیرد، نمایندگان مجبور به آغاز فرآیند استیضاح خواهند شد. مطالبه برای ترمیم کابینه، اگرچه بیشتر در خانه ملت شنیده شده است، اما جریان‌های بیرون از مجلس، چه منتقد و چه همسو با دولت نیز به این مهم رسیده‌اند. اگرچه در مصداق این تغییر و ترمیم‌ها ممکن است اختلاف جهت‌گیری‌هایی وجود داشته باشد، لیکن اصل ترمیم و اصلاح مورد تأکید است. 

حساب مجلس از نمایندگان پرسروصدا جداست

در این میان، اما برخی نمایندگان مجلس که نشان می‌دهد همچنان در دوران زرد تبلیغات انتخاباتی مانده‌اند، پس از نطق رئیس مجلس، فرصت و فضا را برای یک تسویه‌حساب سیاسی مهیا دیدند و با بهانه کردن گرانی‌ها، موج‌سواری روی مطالبات بحق مردم را سوژه کرده و رئیس‌جمهور را تهدید کردند که اگر تا چند روز آینده تغییرات جدی در سطح معاون اول و برخی وزرا انجام نشود، سؤال از رئیس‌جمهور در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد!

این شلوغ‌کن‌های مجلس اگرچه در اقلیت‌اند، اما صدای بلندی دارند که نباید چندان جدی گرفته شوند؛ چراکه اساساً آنها دنبال اصلاح نیستند، بلکه نان خود را در همین شلوغ‌بازی‌ها می‌پزند. وگرنه اگر در دولت، وزرای ضعیف هستند ـ که هستند ـ اگر انفعال و ناکارآمدی هست ـ که در برخی دستگاه‌ها هست ـ راهش تهدید شخص رئیس‌جمهور نیست. قانون ابزار نظارتی، سؤال و استیضاح را در اختیار شما قرار داده است؛ چرا همیشه اصرار دارید سرنا را از سر گشادش بنوازید؟!

صدالبته کلیت مجلس همچنان در مواجهه با دولت، چنان‌که تاکنون پیش رفته است، بر اساس عقلانیت و تدبیر پیش خواهد رفت و راه آنها از این اقلیت پرسروصدا جداست.

وزرایی که اکنون عملکردشان زیر تیغ نظارتی مجلس رفته و بعضاً چندده امضا پای استیضاح آنها رفته، وزرای جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، کار و رفاه اجتماعی و این اواخر وزیر امور اقتصادی و دارایی است که مجلس تاکنون ترجیح داده با تدبیر دولت، از ابزار نظارتی استیضاح استفاده نکند، باید دید دولت به تدبیر خود رضایت می‌دهد یا ناچار به تن دادن به استیضاح خواهد شد.

منبع: روزنامه جوان