دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم به کدام سمت می‌رود؟

گروه سیاسی فردا: توافقات تهران با آژانس و ریاض وارد فاز عملیاتی شده‌اند و آثار و نتایج این توافق ها یکی پس از دیگری نمایان می شود که بی شک بر معادلات اقتصادی کشور در حوزه های مختلف اعم از رشد تولید، مهار تورم و ثبات بازار اثر نیز تأثیر مثبت می‌گذارند.

ارمغان توافق تهران و آژانس

توافق با آژانس تأثیر فراوانی بر مدیریت تنش‌ها بین ایران و غرب داشت به طوری که جلوی رشد فزاینده تنش‌ها را گرفت و در عین حال ایران و آمریکا نیز با گذشت زمان در حال بررسی گزینه های محتمل برای حل اختلافات هستند.

پایگاه خبری اکسیوس در گزارشی به نقل از ده مقام صهیونیستی، دپیلمات‌های غربی و هم‌چنین متخصصان مطلع آمریکایی نوشت که دولت بایدن طرح توافق موقت با ایران که موجب رفع برخی از تحریم‌ها در ازای توقف بخش‌های از برنامه هسته‌ای ایران می‌شود را با شرکای اروپایی و صهیونیستی خود مطرح کرده است. به گفته این منابع، دولت بایدن بررسی این طرح را در ماه ژانویه (دی - بهمن) آغاز و آن را در ماه فوریه (بهمن - اسفند) با اسرائیل و تروئیکای اروپایی مطرح کرده است. یک مقام صهیونیستی و هم‌چنین یک دیپلمات غربی مدعی شده‌اند که ایران از گفت‌وگوهای آمریکا اطلاع دارد و تاکنون این ایده را رد کرده است.

هر چند بعد از انتشار این گزارش، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تمام آن را تأیید نکرد اما گفت «ما دائماً با متحدان و شرکای خود از جمله سه کشور اروپایی طرف مذاکرات در تماس هستیم، اما قرار نیست به جزئیات مکالمات دیپلماتیک بپردازیم یا به شایعاتی که بسیاری از آنها به سادگی دروغ هستند پاسخ دهیم». این موضوع نشان می دهد که کشورهای غربی در حال طراحی مدلی برای توافق با ایران هستند اما هنوز این مدل نهایی نشده است.

تامین آرامش و ثبات منطقه

در موضوع از سرگیری روابط دیپلماتیک بین تهران و ریاض نیز گرچه برخی کارشناسان آن را موقتی تحلیل می کردند اما گام های تکمیلی این توافق خیلی سریع یکی پس از دیگری برداشته شد چراکه توافق ایران -عربستان، به معنای پایان سیاست ایران‌هراسی و به تَبَع آن پایان دلارهایی خواهد بود که غرب به بهانه حمایت از کشورهای عربی به جیب می‌زند، ضمن آن که کمترین دستاورد آن برای منطقه، صلح، بهبود شرایط اقتصادی و امنیتی، جلوگیری از هدر رفت توان و انرژی و هزینه‌هایی است که صرف تقابل طرفین با یکدیگر می‌شود. از این رو در فاصله کوتاهی پس از آنکه وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی با یکدیگر دیدار و بیانیه‌ مشترکی را درباره از سرگیری روابط دیپلماتیک میان دو کشور امضا کردند، بلافاصله برخی رسانه‌های منطقه نیز گزارش دادند که عربستان سعودی با انصارالله یمن هم برای پایان دادن به جنگ یمن به توافق رسید. در عین حال با سفر علی شمخانی دبیر شورای امنیت ملی به ابوظبی مناسبات دیپلماتیک بین ایران و امارات وارد فاز عادی سازی شد و بحرین و مصر نیز برای از سرگیری روابط دیپلماتیک با ایران علاقمندی خود را اظهار داشتند.

جمشید عدالتیان کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به آثار مثبت تشنج زدایی و توافق های دیپلماتیک سیاسی روی دیپلماسی اقتصادی گفت: «وقتی درب روابط سیاسی و گفتگو باز باشد، امکان مذاکره در حوزه روابط اقتصادی نیز وجود خواهد داشت بنابرای تا آنجا که امکان دارد باید تلاش کرد که عوامل تشنج زا و تهدیدزا کاهش پیدا کنند تا از قِبل این اتفاق فرصت هایی در حوزه اقتصادی ایجاد شود».

در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که دیپلماسی اقتصادی، یک حلقه از زنجیر سیاست خارجی است و یکی از ابزارهای مهم تحقق اهداف سیاست خارجی به شمار می آید. امروز مهمترین اهداف سیاست خارجی شامل چند بعدی سازی قدرت و بهره گیری هر چه بیشتر از اقتصاد بعنوان یک مولفه مهم قدرت ملی است. همچنین دیپلماسی اقتصادی در بستر سیاست خارجی معنا و مفهوم پیدا می کند و تصور این دو مفهوم بصورت مجزا ممکن نیست.