عادی‌سازی با ریاض برای تل‌آویو «تهدید امنیتی» می‌شود؟
ظاهراً عادی‌سازی عربستان سعودی با اسرائیل که دونالد ترامپ آن را کلید زد و جو بایدن می‌خواهد آن را دنبال کند، به نقطه‌ای حساس رسیده است.
ظاهراً عادی‌سازی عربستان سعودی با اسرائیل که دونالد ترامپ آن را کلید زد و جو بایدن می‌خواهد آن را دنبال کند، به نقطه‌ای حساس رسیده است. سعودی‌ها در ازای عادی‌سازی، درخواست دستیابی به چرخه کامل سوخت هسته‌ای را پیش کشیده‌اند، چیزی که در غرب و تل‌آویو، تعبیر به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای می‌شود. وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در مقاله‌ای که دیروز منتشر شد، از امریکا خواسته، نوعی تضمین امنیت هسته‌ای مانند چیزی که اخیراً دولت بایدن برای کره جنوبی فراهم کرد، به عربستان سعودی بدهد.
اسرائیلی‌ها خواستار یک توافق عادی‌سازی با عربستان سعودی هستند، از آن دست توافق‌هایی که در ۱۳آگوست ۲۰۲۰، با میانجیگری ترامپ بین امارات و رژیم صهیونیستی امضا شد. چنین توافقی، پرستیژ مناسبات عادی با یکی از مهم‌ترین کشور‌های جهان اسلام را به اسرائیلی‌ها اعطا می‌کند، کشوری که قبله مسلمانان است و سالانه میلیون‌ها نفر برای ادای حج به آن سفر می‌کنند. تا چند ماه پیش تصور می‌شد سعودی‌ها به دلیل حساسیت‌های موجود در جهان اسلام، درباره توافق عادی‌سازی با اسرائیل تحفظ دارند، ولی حالا مشخص شده که آن‌ها در مذاکرات محرمانه با امریکایی‌ها، انگشت روی نقاط حساسی گذاشته‌اند که برای ایالات متحده و اسرائیل قابل‌قبول نیست. منابع مطلع از مذاکرات امریکا با عربستان می‌گویند ریاض سال‌های متمادی دنبال جلب همکاری هسته‌ای امریکا بود و حتی در سال ۲۰۰۸ در یادداشت تفاهمی در این باره با امریکایی‌ها امضا کرد، اما حالا درخواست غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود را مطرح کرده که با توجه به ذخایر اورانیوم قابل‌توجه، عربستان را به چرخه کامل سوخت هسته‌ای مسلط خواهد کرد، چیزی که از نظر اروپا، امریکا و اسرائیل، بالقوه آن را در مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای قرار می‌دهد. علاوه بر این سعودی‌ها، خواهان یک معاهده دفاعی هم‌سطح با ناتو با امریکا و قابلیت‌های دفاع موشکی پیشرفته از ارتش امریکا هستند. عصر دیروز وال‌استریت‌ژورنال گزارش کرد که دوطرف به یک چارچوب مورد توافق رسیده‌اند، خبری که جان‌کربی سخنگوی کاخ سفید آن را رد کرد و گفت که گفتگو‌ها ادامه دارد. اینکه پاسخ دولت بایدن به این درخواست‌های جاه‌طلبانه سعودی در مذاکرات دوجانبه چه بوده، به درستی مشخص نیست. فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی ماه ژوئن (خردادماه) گفت که ریاض با واشنگتن «اختلاف‌نظر» دارد، اما این را هم روشن کرد که «در حال کار روی یافتن مکانیسم‌هایی هستیم که بتوانیم با هم کار کنیم.» او افزود که با این حال، «پادشاهی مصمم است به جلو حرکت کند.» در مقابل، دولت بایدن خواستار پایان دادن سعودی‌ها به جنگ یمن، بسته کمکی عربستان به فلسطینی‌ها و کاهش روابط عربستان و چین هستند. این آخری، جزو چیز‌هایی است که به خصوص ظرف یک سال اخیر، امریکایی‌ها حساسیت ویژه‌ای به آن پیدا کرده‌اند.
هزینه هسته‌ای شدن ریاض برای تل‌آویو
در تل‌آویو، به رغم اشتیاق بنیامین نتانیاهو به دستیابی به توافق عادی‌سازی با سعودی‌ها، درباره دستیابی عربستان به چرخه سوخت هسته‌ای، نگرانی جدی وجود دارد. رژیم صهیونیستی به عنوان تنها دارنده تسلیحات هسته‌ای خاورمیانه، حرکت عربستان به سمت هسته‌ای شدن را در تعارض با وضعیتی قلمداد می‌کند که مقام‌های اسرائیلی از آن با عنوان «برتری استراتژیک» یا «هژمونی هسته‌ای» یاد می‌کنند. این، اسرائیلی‌ها را در وضعیتی تعارض‌آمیز قرار داده است. از یک طرف، آن‌ها عادی‌سازی با عربستان را یک امتیاز بزرگ برای خود قلمداد می‌کنند که حاضرند بر سر آن امتیاز‌های زیاد بدهند. نتانیاهو همین چند روز قبل در گفتگو با بلومبرگ گفت که عادی‌سازی روابط از نظر اقتصادی به نفع اسرائیل و عربستان سعودی است و ایران را از مداخله تهاجمی در منطقه، از جمله با ایجاد اختلال در مسیر‌های حمل و نقل نفت، منصرف می‌کند. نتانیاهو گفته که عادی‌سازی دو طرف را «در آستانه یک چرخش تاریخی» قرار می‌دهد. وی ابراز امیدواری کرده که عربستان سعودی و اسرائیل بتوانند در همکاری با یکدیگر یک «کریدور اقتصادی از شبه‌جزیره عربستان تا قاره اروپا» برای تسهیل واردات و صادرات و نیز انتقال انرژی به قاره سبز ایجاد کنند. او تأکید کرده است: «عربستان سعودی می‌تواند از طریق اسرائیل که به دریای مدیترانه متصل است، بدون اختلال و مزاحمت و دردسر‌های معمول نیرو‌های جمهوری اسلامی ایران، نفت خود را به اروپا صادرکند.»
از طرف دیگر، اما، اگر عادی‌سازی با عربستان به هزینه هسته‌ای شدن سعودی‌ها به دست بیاید، رهبران رژیم صهیونیستی آن را یک تهدید امنیتی بزرگ برای خود قلمداد می‌کنند. تزاچی هانگبی، مشاور امنیت ملی رژیم صهیونیستی هفته گذشته در مصاحبه با شبکه کان (KAN) در پاسخ به این سؤال که آیا اسرائیل با غنی‌سازی اورانیوم غیرنظامی عربستان مخالفت خواهد کرد بدون اینکه یک پاسخ منفی «صریح» بدهد، گفت که «غیرمنطقی» است که فکر کنیم ایالات متحده اجازه یک برنامه هسته‌ای نظامی را می‌دهد و در عین حال این را هم روشن ساخت که «اسرائیل چیزی را که امنیت آن را از بین ببرد نمی‌پذیرد.»
تضمین هسته‌ای به جای هسته‌ای شدن
وزیر انرژی رژیم صهیونیستی، اسرائیل کاتز سال قبل درباره برنامه هسته‌ای عربستان گفت: «طبیعتاً اسرائیل چنین چیز‌هایی را تشویق نمی‌کند. من فکر نمی‌کنم اسرائیل با چنین چیز‌هایی موافقت کند، اما تماس‌هایی در جریان است.» هرچند اسرائیلی‌ها تا کنون به صراحت علیه برنامه هسته‌ای عربستان صحبت نکرده‌اند، اما مشخص است که اگر بحث‌ها جدی شود، مخالفت آن‌ها نیز صریح خواهد بود. یک منبع دیپلماتیک ششم ژوئن ۲۰۲۳ به المانیتور گفته بود: «هیچ شانسی وجود ندارد که کنگره اقدامی را تصویب کند که به سعودی‌ها اجازه دهد به تنهایی اورانیوم در خاک عربستان غنی‌سازی کنند. محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، خود را تحقیر نخواهد کرد. او خواهان همان جایگاهی است که ایرانی‌ها دارند ولی کنگره آن را تأیید نخواهد کرد.» المانیتور نوشته در حالی که سطوح سیاسی در اسرائیل هنوز تصمیم خود را برای موافقت یا مخالفت با برنامه هسته‌ای عربستان نگرفته‌اند، «تشکیلات دفاعی اسرائیل، حتی موافق دسترسی عربستان به انرژی هسته‌ای هم نیست، چه رسد به غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود.» یک مقام امنیتی اسرائیلی در گفتگو با المانیتور، چالش موافقت با هسته‌ای شدن عربستان را بسیار گسترده خوانده و می‌گوید: «ما سال‌ها است می‌گوییم که یک برنامه هسته‌ای در ایران کل خاورمیانه را در معرض یک مسابقه تسلیحاتی هسته‌ای قرار می‌دهد. بنابراین، شکی نیست که ظرف مدت کوتاهی ما شاهد پیشرفت به سمت تسلیحات هسته‌ای در مصر، خلیج فارس و جا‌های دیگر خواهیم بود. در خاورمیانه، هیچ ابهامی در مورد چنین موضوع استراتژیکی وجود ندارد.» مقاله دیروز الی کوهن، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی نشان داد اسرائیلی‌ها بدون اینکه به سمت رویارویی با عربستان بروند، دنبال جلوگیری از هسته‌ای شدن ریاض هستند. کوهن در این مقاله که وال‌استریت‌ژورنال چاپ کرده، از چیزی شبیه به بازدارندگی گسترش یافته (Extended deterrence) بین امریکا و عربستان حمایت کرده، چیزی که اخیراً بین کره جنوبی و امریکا به دست آمد. کوهن با مقایسه «تهدید هسته‌ای» ایران برای دیگر کشور‌های منطقه با تهدید هسته‌ای کره شمالی برای کره جنوبی و کشور‌های دیگر نوشت: «کره جنوبی، به‌رغم به سر بردن در سایه یک همسایه هسته‌ای و در اختیار داشتن ابزار‌های تولید تسلیحات هسته‌ای خود، از تولید تسلیحات هسته‌ای خودداری کرده است. اقدامات امریکا در راستای تعهدات دفاعی آن به مثابه بازدارندگی کره جنوبی در قبال تجاوزات کره شمالی است. یک تضمین دفاعی درخور از سوی امریکا موجب اطمینان‌بخشی به عربستان سعودی و کشور‌های خلیج فارس خواهد شد.» طرحی که کوهن ارائه کرده، همان ابتکاری است که امریکایی‌ها سال‌ها از آن برای غیرهسته‌ای نگه داشتن کشور‌های دیگر استفاده می‌کنند: «شما هسته‌ای نشوید، ما امنیت شما را مقابل تهدید‌های خارجی از جمله تهدید هسته‌ای تضمین می‌کنیم.»
منبع: روزنامه جوان
دیدگاه تان را بنویسید