مدیریت یا هدایت؟

در روزهای گذشته دو سخن جنجال فراوان آفرید، یکی سخنان رییس جمهور سابق و دیگری سخنان رییس جمهور فعلی. سید محمد خاتمی که سخنان دور از انتظارش مورد سوء استفاده گسترده رسانه های بیگانه قرار گرفته بود، خیلی زود دست به اصلاح زد و تلاش نمود سوء تفاهم های پیرامون آن را بر طرف کند؛ اما سخنان احمدی نژاد همچنان مورد مناقشه است. وقتی این مناقشه اهمیت دو چندانی می یابد که سخن درباره رکن رکین اعتقاد شیعه، حضرت صاحب الزمان (عج) است و برخی علمای طراز اول نیز به میدان آمده اند و موافقان و مخالفان همچنان بر نظر خود اصرار دارند. رییس جمهور در جمع طلاب مشهد با بیان برخی مشکلات و موفقیت های دولت نهم گفته بود که "اگر کسی به امام دل بدهد، امام او را مدیریت می کند" و یا در جای دیگر با بیان موفقیت های سخنرانی دانشگاه کلمبیا، آنها را تحت مدیریت امام زمان(عج) توصیف کرده بود. پس از این سخنان بود که چند روزنامه و سایت از قول آیت الله مهدوی کنی چنین نقل کردند که "اگر مدیریت از امام زمان(عج) بود، یعنی ایشان نمی‌توانند مافیا را از بین ببرند؟ برنج کیلو پنج هزار تومانی هم از مدیریت ایشان است؟" برخی نیز در پاسخ گفتند که "اگر وجود مقدس امام زمان(عج) جهان را مدیریت نمی کند، پس چه امامتی بر ما دارد، اگر اینطور باشد، که دست امام زمان بسته و او گوشه گیر است." به نظر می رسد تمام این کشمکش ها بر اساس یک سهو بیان ایجاد گردیده است. بی شک شیعه معتقد به آن است که مساله هدایت امام در دوران غیبت به مثابه تابش خورشید از پشت ابر جاری و حاکم است. اما تفاوتی کلیدی میان هدایت (Guidance) و مدیریت (Management) وجود دارد. می توان گفت مثل هدایت مذکور همچون همان هدایتی است که خداوند در سوره انسان بدان تاکید فرموده که «ما راه را به او نـشـان دادیـم , خـواه شـاکر باشد (و پذیرا گردد) و یا ناسپاس » (انا هدینـاه السبیل اما شـاکرا واما کفورا). برای چگونگی این هدایت در تفاسیر تعابیر گوناگونی وجود دارد و درباره هدایت حضرت نیز تفاسیر گوناگونی موجود است اما بی شک هیچ کس به مدیریت آن حضرت (با حفظ معنای مدیریت در عرف جدید ) نظر نداده است. چنین اعتقاد ره به جبرگرایی و نفی اراده ها می برد که در تفکر غالب شیعه جایگاهی ندارد. اگر در کلام رییس جمهور توفیقات حاصله ناشی از هدایت امام زمان (عج) تعبیر شده بود، بی شک تعبیری صحیح بود؛ چه آنکه در پاسخ به اشکالات موجود نیز پاسخ روشن بود؛ حضرت هدایت به راه درست نموده اند، اما اینکه ما راه نبرده ایم باید به پذیرش این هدایت نسبت داد. هدایت هست خواه ما پذیرا باشیم و خواه نور هدایت را بپوشانیم. به نظر می رسد جنجال پدید آمده از هر دو سخن ناشی از سهو بیان بوده است؛ امری که از یک سو توجه بیشتر مسئولین را می طلبد و از سوی دیگر بخصوص در موضوع سخنرانی مشهد که با یکماه تاخیر پخش گردید، نیاز بیشتر به هوشیاری مشاوران و مدیرانی که چنین خبرهایی را در اختیار رسانه ها قرار می دهند، اثبات می کند. لینک مطلب