جیغ طلایی برسر عدالت مالیاتی!

 مالیات ۳۴‌درصد طلافروشان صفر، ۲۰‌درصد بین صفر تا ۵ میلیون، ۲۰‌درصد بین ۵ تا ۱۵، ۱۶‌درصد بین ۱۵ تا ۳۰، ۶‌درصد بین ۳۰ تا ۵۰ و ۴ درصد بین ۵۰ تا ۶۰۰‌میلیون تومان است. این ارقام آمار‌های سازمان امور مالیاتی است که نشان می‌دهد حدود ۷۵‌درصد از طلافروشان مالیات بین صفر تا ۱۵‌میلیون تومان و تنها ۲۵‌درصد از طلافروشان مالیاتی بین ۱۵ تا ۶۰۰‌میلیون تومان به صورت سالانه واریز می‌کنند، این در حالی است که یک کارمند ماهانه مالیات خود را که حدود یک تا ۲‌میلیون تومان نسبت به حقوق دریافتی است، پیش از اینکه حقوق دریافت کند، پرداخت می‌کند، با این حال این روز‌ها شاهد مخالفت و فریاد‌ها درباره عدالت مالیاتی هستیم.

شفافیت مالی در بخش‌های مختلف اقتصادی موضوعی حیاتی بوده که سال‌هاست مورد بحث قرار گرفته است. این مفهوم به این معناست که همه زنجیره‌های ارزش از تولید تا مصرف، باید کاملاً برای دولت شفاف باشند. این موضوع به چند دلیل مهم است. نخست اینکه شفافیت در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش به دولت اجازه می‌دهد بر ورود و خروج کالا‌ها و همچنین جریان کالا‌ها و خدمات نظارت دقیق داشته باشد. این رویکرد می‌تواند به شناسایی هرگونه مغایرت یا فعالیت غیرقانونی و زیرزمینی مانند قاچاق بینجامد که موجب جلوگیری از فرار مالیاتی شود. با دسترسی به این اطلاعات، دولت می‌تواند اقدامات لازم را برای اطمینان از رعایت قوانین مالیاتی انجام دهد. دوم اینکه شفافیت مالی امکان تهیه زیرساخت صورتحساب الکترونیکی را فراهم می‌کند. با شکل‌گیری سازوکار شفاف مالی و کالایی در تمامی بخش‌های اقتصادی، درآمد و هزینه‌های هر فرد را می‌توان به طور جداگانه تعیین کرد که در این صورت امکان درک بهتر سود و میزان دقیق مالیات واقعی هر شغل را فراهم می‌کند. این امر می‌تواند از طریق پیاده‌سازی سامانه مؤدیان محقق شود که مستلزم اتصال کسب‌وکار‌ها و شرکت‌ها به سیستم اطلاعات مالیاتی است، از همین رو فاز جدید اجرای سامانه مؤدیان مالیاتی طبق قانون از اول دی ماه در این زمینه بسیار راهگشا خواهد بود.

با وجود این، برخی مشاغل نظیر طلافروشان از اجرای این قانون خودداری کرده و دست به اعتصاب زده‌اند. همچنین عده‌ای برای فرار از پرداخت مالیات حاضر نیستند به سامانه مؤدیان متصل شوند، از این رو به بهانه‌های مختلف از اتصال به این سامانه شانه خالی می‌کنند، ضمن اینکه در سامانه مؤدیان باید هرگونه خرید و فروش و کسب سود ثبت شود. بر اساس این سامانه مالیات‌ستانی از مشاغل صورت می‌گیرد تا با برقراری عدالت مالیاتی از فرار مالیاتی جلوگیری کند. یکی از دلایل اصلی ترس از شفافیت در مشاغل خاص و پردرآمد، حجم بالای فرار مالیاتی موجود در این بخش است که موجب می‌شود آن‌ها نسبت به شفافیت و پیوستن به سامانه مؤدیان تا این میزان واکنش نشان دهند، اما رویکرد اصلی دولت سیزدهم مبارزه با فرار مالیاتی دانه‌درشت‌هاست و همین موضوع سبب خواهد شد اجرای سامانه مؤدیان مالیاتی به طور جدی در دستور کار قرارگیرد.

نپیوستن به سامانه مؤدیان به دلیل حجم بالای فرار مالیاتی

امیرحسین اقبالی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با «جوان» با اشاره به رابطه بین نبود شفافیت و همچنین امکان شکل‌گیری فرار مالیاتی در شرایط نبود شفافیت اظهار کرد: نبود شفافیت اثر مستقیمی بر فرار مالیاتی و عدم‌امکان اخذ مالیات واقعی مشاغل خاص و پردرآمد دارد، به نحوی که بسیاری از مشاغل خاص و اصناف با درآمد‌های کلان یا دانه‌درشت‌ها از محل نبود شفافیت، اقدام به فرار مالیاتی می‌کنند و همچنین وجود سازوکار ممیز‌محور نیز در این روند تأثیرگذار بوده است، اما با اجرای کامل سامانه مؤدیان، علاوه بر اینکه به صورت هوشمند اظهارنامه مالیاتی افراد تهیه و سازوکار پرداخت مالیات، هوشمند خواهد شد، همچنان امکان فرار مالیاتی مشاغل خاص به دلیل شفاف‌شدن کامل جریان مالی و جریان کالایی به صفر میل خواهد کرد.

وی ادامه داد: در سال‌های اخیر یکی از مشاغلی که از نبود شفافیت بیشترین بهره را برده و به فرار مالیاتی پرداخته، صنف طلافروشان است. به دلیل شفاف‌نبودن اجزای فاکتور‌های صادرشده از سوی طلافروشان، امکان دور زدن مردم در زمینه اخذ هزینه بیشتر و همچنین دورزدن سازمان امور مالیاتی در جهت ارائه درآمد و مالیات کمتر و غیرواقعی وجود دارد، به نحوی که سرانه مالیاتی پرداختی طلا و جواهرفروشان در سال جاری کمتر از ۱۱‌میلیون تومان بوده که بسیار عددی پایین نسبت به درآمد و سود حاصله این مشاغل است.

اقبالی افزود: سرانه مالیات پرداختی از سوی طلافروشان به میزان قابل توجهی کمتر از مالیات پرداختی از طرف کارکنان عادی است که نشان‌دهنده این است که نیاز به شفافیت بیشتر و اخذ مالیات واقعی از این بخش وجود دارد. اجرای سامانه مؤدیان و شفافیت در بخش مشاغل به خصوص برخی مشاغل خاص و اصناف با درآمد‌های کلان مانند طلافروشان می‌تواند به رفع این مسائل کمک کند. از این پس با اجرای سامانه مؤدیان، جواهر و طلافروشان ملزم به صدور فاکتور برای مردم و دولت به شکل الکترونیکی با جزئیات کامل خواهند بود و زیرساخت‌های صورتحساب الکترونیکی نیز در همین جهت و تسهیل روند مذکور است که امکان تعیین دقیق مالیات پرداختی را فراهم خواهد کرد.

وی در رابطه با اینکه هیچ مالیات جدیدی بر طلا وضع نشده است، اظهار کرد: برخی خبرگزاری‌ها به غلط خبری را نسبت به مالیات جدید بر طلا منتشر کردند که این موضوع هیچ واقعیتی ندارد. قانون تسهیل تکالیف مؤدیان مالیاتی با تمرکز بر شفافیت کامل تمامی بخش‌های اقتصادی تعبیه شده و تمرکز اصلی در این بخش بر شفاف‌شدن جریان مالی و جریان کالا و بستن راه‌های فرار مالیاتی است و تمرکز دولت بر مبارزه با فرار مالیاتی و عدالت‌محورشدن سازوکار مالیات‌ستانی با هدف قرار دادن فراریان مالیاتی بزرگ با درآمد‌های بالاست.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اهمیت اجرای سامانه مؤدیان اظهار کرد: در حال حاضر مردم عادی همه مالیات بر ارزش افزوده خود را پرداخت می‌کنند، ولی برخی با فاکتورسازی و عدم‌شفافیت از پرداخت مالیات طفره می‌روند. به طور مثال طلافروشان با اتصال به سامانه مؤدیان، باید مالیات بر ارزش افزوده اجرت ساخت و سود فروش خود را بپردازند که قانونی بوده و از سال‌ها قبل الزام اجرایی داشته است. قانون مالیات بر ارزش افزوده سال‌هاست ضعیف اجرا می‌شود، با اجرای کامل سامانه مؤدیان و اتصال مشاغل و شرکت‌ها به این بخش، امکان اخذ مالیات واقعی از طلافروشان فراهم می‌شود و امکان فرار مالیاتی به حداقل می‌رسد. متأسفانه به دلیل وجود فرار مالیاتی بالا، بسیاری از مشاغل به دنبال عدم‌تمکین به قانون و تداوم عدم‌شفافیت مالی و ادامه فرار مالیاتی خود هستند، اما با اتصال به سامانه مؤدیان، هزینه و درآمد طلافروشان شفاف می‌شود و امکان فرار مالیاتی کاهش می‌یابد. علاوه بر این، شفافیت در قیمت‌گذاری و ارائه فاکتور الکترونیک تضمین می‌کند که هزینه‌های اضافی به طور ناعادلانه بر دوش مردم قرار نگیرد، زیرا مالیات بر ارزش افزوده فقط از هزینه ساخت و سود فروش طلافروشان دریافت می‌شود.

جمع‌بندی

به نظر می‌رسد شفافیت مالی در بخش‌های مختلف اقتصادی برای دولت در زمینه نظارت بر جریان کالا‌ها و خدمات، اطمینان از رعایت مالیات و جلوگیری از فعالیت‌های متقلبانه ضروری بوده و اجرای نظام مالیاتی و شفافیت در صنعت طلا از اقدامات لازم برای رفع فرار مالیاتی و تضمین عدالت است. طلافروشان با عضویت در سامانه مؤدیان، شفافیت بیشتری در تراکنش‌های مالی خود خواهند داشت و امکان فرار مالیاتی را به حداقل می‌رسانند و شفاف‌سازی قیمت‌ها را به مردم ارائه می‌کنند. تمرکز دولت بر وضع مالیات‌های جدید نیست، بلکه بر تضمین رعایت و عدالت در سیستم مالیاتی است.

منبع: روزنامه جوان